الْحَمْدُ
لِلَّهِ
رَبِ الْعَالَمِینَ
ستایش مخصوص خداوندی است که پروردگار جهانیان است.
واژه نگاشت:
رَبِّ»: پروردگار. مصدری است به معنی تربیت، و در اینجا در معنی اسم
فاعل، یعنی مربّی به کار رفته است، و صفت (الله) میباشد. الْعَالَمِینَ»:
جهانیان، جهانها. هر صنفی از اصناف آفریدگان. اسم آلت است و به معنی آنچه خدا بدان
شناخته شود. از راه تغلیب به صورت جمع مذکّر سالم با (ین) جمع بسته شده است.
نکته ها و پیام ها:
۱ - همه
ستایشها از آن خداوند است(الحمد للّه) ال» در الحمد
للّه» به اصطلاح جنسیه است و مفید استغراق مى باشد; یعنى، کل حمد للّه.
۲ - خداوند،
سرچشمه و منشأ همه کمالها و زیباییهاست. (الحمد للّه) حمد در برابر زیباییها و کمالهاست و به
مقتضاى جمله الحمد للّه»، هر ستایشى از آن خداست. بنابراین هر کمال و زیبایى از
او نشأت گرفته است.
۳ - تنها
خداوند شایسته و بایسته ستایش است. (الحمد للّه)
۴ - خداوند
مالک و مدبر همه عالمهاى هستى است. (رب العلمین) عالم (مفرد عالمین) است و به مجموعه و
دسته اى از
موجودات گفته مى شود، بنابراین
العالمین»، یعنى، همه موجودات به لحاظ مجموعه ها و دسته ها.
۵ - جهان
آفرینش، متشکل از عالمهاى متعدد. (رب العلمین) برداشت فوق با توجّه به جمع بودن کلمه
العالمین» استفاده شده است.
۶ - جهان
هستى سراسر زیبا و تدبیر آن تدبیرى نیکو و جمیل است. (الحمد
للّه رب العلمین) رب العالمین»
به منزله دلیل براى الحمد للّه» است; یعنى، چون خداوند مدبر هستى است همه ستایشها
از آن اوست و از آنجا که حمد و ستایش، همواره براى کمال و زیباییهاست، نتیجه مى گیریم که: همه هستى زیبا و
برخوردار از تدبیرى نیت.
۷ - خداوند،
از روى اختیار جهان را تدبیر مى کند و
در اداره آن جبر و اضطرارى ندارد(الحمد للّه رب العلمین) در
صحت اطلاق حمد، علاوه بر زیبایى فعل و صفت، اختیارى بودن فعل و صفت نیز قید شده
است; یعنى، بر فعل و صفتى زیبا، مى توان حمد
کرد که فاعل، آن را از روى اختیار تحقق بخشیده باشد.
۸ - جهان
هستى به سوى کمال در حرکت است. (رب العلمین) رب» به معناى تربیت کردن است و تربیت ایجاد
حالتى در شىء پس از حالت قبل است تا آن گاه که به حد تمام و کمال برسد (مفردات
راغب). پس این معنا حکایت از حرکت تکاملى دارد. گفتنى است که کلمه رب» مشترک لفظى
میان وصف و مصدر مى باشد و
در آیه مورد بحث معناى وصفى دارد.
۹ - تدبیر
همه عالمهاى هستى از سوى خدا، دلیل اختصاص همه ستایشها به اوست. (الحمد للّه رب العلمین)
درباره این سایت